Çin’in Ukrayna-Rusya savaşıyla ilgili önerisi ortalığı karıştırdı

ABD Başkanı Joe Biden, AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen ve Almanya Başbakanı Olaf Scholz gibi Batılı liderler önerilere yönelik şüphelerini dile getirirken, Kiev yönetimi, ateşkes çağrısını da içeren önerilerin “bir barış planı olmadığı” belirtti. 12 MADDELİK BELGEÇin Dışişleri Bakanlığı, dün savaşın yıl dönümünde “Ukrayna krizinin siyasi çözümü” için önerilerini içeren “tutum belgesi” yayımlamıştı.Pekin’in çözüme dair izlenmesini önerdiği genel ilke ve esaslara yer verilen 12 maddelik belgede, ülkelerin egemenliklerine saygın gösterilmesi, meşru güvenlik kaygılarının dikkate alınması, tek taraflı yaptırımlara son verilmesi ve gerginliklerin aşamalı olarak azaltılarak ateşkesin sağlanması gerektiği vurgulanmıştı.“YENİ SALDIRILAR İÇİN KUVVET TAZELEMEK AMACIYLA KULLANACAKTIR”ABD Başkanı Joe Biden, ülkesinde ABC televizyonuna verdiği röportajda, önerilerde Rusya’dan başkasına fayda sağlayacak bir şey göremediğini belirterek, “Bu (öneriler) neye yarar? Bir tek Putin alkışlıyor.” dedi. RUSYA’YA SİLAH SAĞLAYACAĞI ENDİŞESİWashington yönetiminin Çin’in Rusya’ya silah sağlayacağı endişelerine ilişkin soruya tanıt veren Biden, “Bunu beklemiyorum, henüz böyle bir şey görmedik, Çin’in Rusya’ya silah sağlamak gibi büyük bir inisiyatif alacağını sanmıyorum.” ifadelerini kullandı.ABD Dışişleri Bakanı Anthony Blinken de dün yapılan Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi toplantısında yaptığı konuşmada, Rusya’ya yeniden silahlanması ve yeni saldırılara hazırlanması için fırsat sağlayacak koşulsuz bir geçici ateşkese mahal verilmemesi gerektiğini belirtti.Blinken, “Konsey üyeleri geçici veya koşulsuz bir ateşkes çağrısına aldanmamalı. Rusya çatışmaların durmasını yasa dışı işgal ettiği topraklardaki kontrolünü sağlamlaştırmak ve yeni saldırılar için kuvvet tazelemek amacıyla kullanacaktır.” değerlendirmesinde bulundu.ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan da CNN televizyonuna yaptığı açıklamada, Çin’in önerilerinin ilk maddede, yani “tüm ülkelerin egemenliklerine saygı gösterilmesi” çağrısında bitmiş olması gerektiğini belirtti.ÇİN’DEN MÜZAKERE ÇAĞRISIGüvenlik Konseyi toplantısında Çin’in çözüm önerilerini dile getiren BM Daimi Temsilciliği Maslahatgüzarı Dai Bing, uzun vadeli diplomatik müzakerelerin, krizin çözümü için “tek doğru yol” olduğuna işaret ederek, Rusya ve Ukrayna’ya ön koşulsuz müzakere için platform sağlanması çağrısı yaptı.Dai, “Çatışmanın taraflarını müzakere masasına getirmek kolay olmayacak fakat bu siyasi çözüm için atılması gereken ilk adım.” dedi.Çin’in tek taraflı yaptırımlara karşı olduğunu yineleyen Dai, savaşın küresel tedarik zincirlerine etkisinin en çok gelişmekte olan ülkeleri etkilediğine, gıda, enerji ve finans krizlerinin bedelini en çok bu ülkelerin ödediğine dikkati çekerek, “Umarız ilgili taraflar eylemlerinde sorumlu davranır, tek taraflı yaptırımları ve sınır aşırı yargı yetkisini kötüye kullanmayı bırakır.” dedi.5 ÇİN ŞİRKETİ DAHA KARA LİSTEYE ALINDIBu arada ABD Ticaret Bakanlığı, geçen yıl Rusya’ya yardım ettikleri şüphesiyle yaptırım listesine aldığı şirketlere, 5 Çin şirketini daha ekledi.Bakanlık, yaptığı açıklamada, söz konusu şirketlerin, “Rusya’nın askeri ve/veya savunma sanayi kapasitesine ciddi katkıda yaptığı ve ABD ulusal güvenliği ve dış politikasına aykırı faaliyetlerde bulunduğu” belirtildi.Karar, ABD’li yetkilerin, hafta boyunca Çin’e Ukrayna Savaşı’nda Rusya’ya silah desteği sağlamaması konusunda yaptığı uyarıların ardından geldi.Dışişleri Bakanı Blinken, Amerikan istihbaratının, Çin’in, Rusya’ya Ukrayna savaşında destek olmak için silah ve mühimmat sağlamayı değerlendirdiğine dair bilgiler edindiğini, Çinli şirketlerin, halihazırda Rusya savunma sanayisine “öldürücü olmayan” türde destek sağladığını, yeni bilgilerin, Pekin’in doğrudan “öldürücü” nitelikte silah ve mühimmatı da sağlayabileceğini gösterdiğini ileri sürmüştü.G7’DEN “ÜÇÜNCÜ ÜLKELERE” UYARIABD, Kanada, İngiltere, Almanya, Fransa, İtalya ve Japonya’nın oluşturduğu G7 ülkeleri de savaşın yıl dönümünde yayımladıkları ortak açıklamada, Rusya’ya saldırganlığına derhal son verme ve işgal topraklardan koşulsuz çekilme çağrısı yaparken, “üçüncü ülkelere” ve diğer uluslararası aktörlere Rusya’ya ekonomik ve askeri yardımda bulunmaktan kaçınmaları uyarısında bulundu.Açıklamada, “Rusya’ya karşı yaptırımların aşılmasına yardımcı olan üçüncü ülkeler, ciddi maliyetlerle karşı karşıya kalacak.” ifadesine yer verildi.“ÇİN TARAFINI SEÇMİŞTİ”Avrupalı liderler de Çin’in tutum belgesinde yer alan önerilere ilişkin kuşkularını ve itirazlarını dile getirdi.AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, Estonya ziyaretinde yaptığı açıklamada, Çin’in Rusya-Ukrayna Savaşı’nda tarafsız davranmadığını vurgulayarak, “Bu belgeyi, arka planıyla görmemiz gerekiyor. Çin, Ukrayna işgali başlamadan önce Rusya ile ‘limitsiz dostluğunu’ ilan ederek tarafını seçmişti.” dedi.Genel ilke ve yaklaşımlardan oluşan önerileri dikkate alacaklarını belirten von der Leyen, “İlkeleri tabii ki değerlendireceğiz, fakat arka planda Çin’in tarafını seçmiş olduğunu hatırlayarak değerlendireceğiz.” ifadelerini kulandı.Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, Rus mevkidaşı Vladimir Putin ile savaşın başlamasından hemen önce, 4 Şubat 2022’de, Putin’in Pekin Kış Olimpiyatları için Çin’e yaptığı ziyaretteki görüşmenin ardından, iki liderin,”Çin ile Rusya arasındaki dostluğun limiti olmadığına” vurgu yapan ortak açıklaması, Çin’in Olimpiyatlar’ın sona ermesinin hemen ardından başlayacak askeri operasyonlardan “önceden haberi olduğu” ve “örtülü onay verdiği” yorumuna yol açmıştı.“ÇİN İLE İLGİLİ İLLÜZYON İÇİNDE OLMAMALIYIZ”Almanya Başbakanı Olaf Scholz da ülkesinde ZDF televizyonuna yaptığı açıklamada, “Çin ile ilgili illüzyon içinde olmamalıyız. Şu ana kadar Rusya’ya karşı bir duruş sergilemediler.” değerlendirmesinde bulundu.Hollanda’nın Çin Büyükelçisi Wim Geerts, ülkesindeki bir internet sitesinde yayımladığı yazıda Çin’in önerilerinin, “siyasi motivasyon olduğu”, “Rusya’nın suçlarını örtmeyi ve onun yerine Batı’yı suçlamayı amaçladığını” savundu.Geerts, yazısında, “Bu birilerini kandırabilir ancak Ukraynalılar kendi vatandaşlarını ölümünün sorumlusunun silahı çekip tetiği sıkan olduğu gerçeğini görüyor.” yorumunu yaptı.AB Komisyonu Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Sözcüsü Nabila Massrali de Çin’in 12 maddelik tutum belgesinin BM Şartı’nın bazı ilkelerini vurguladığını ancak Rusya’nın Ukrayna’ya yönelik saldırganlığının sonuçları açısından seçici ve yetersiz değerlendirmeler içerdiğini belirtti.Belgenin “saldırgan” ile “kurban” arasında ayrım gözetmediğine dikkati çeken Massrali, “Pekin’in tutumu, ‘tarafların meşru güvenlik çıkarları ve kaygıları’ olarak ifade edilen hususa hatalı şekilde odaklanıyor. Böylece Rusya’nın yasa dışı işgalinin meşruluğunu ima ediyor ve ‘saldırgan’ ile ‘saldırılanın’ sınırlarını muğlaklaştırıyor.” diye konuştu.Massrali, Çin’in Rusya’ya askeri birliklerini Ukrayna’dan çekme çağrısında bulunan BM kararında çekimser oy kullanmasından üzüntü duyduklarını, bu tavrın çözüm önerilerine dair soru işaretleri yarattığını vurguladı.“BARIŞ PLANI DEĞİL, SAVAŞIN DONDURULMASI”Bu arada çatışmanın taraflarından Ukrayna da Çin’in önerilerinden memnuniyetsizliğini dile getirdi.Ukrayna Devlet Başkanlığı Ofisi Başkanı Mihail Podolyak, yaptığı açıklamada, “Ateşkes ve yeni sınır hattı çizilmesini öngören herhangi bir barış planı, Ukrayna topraklarındaki işgali ve Rus soykırımını sürdürecektir. Bu, barış değil, savaşın dondurulmasıdır. Ukrayna’nın yenilgiye uğraması, Rus soykırımının sonraki aşaması olacaktır.” ifadelerini kullandı. (AA)